Uşaq cərrahiyyəsi

Uşaq cərrahiyəsi nədir?

Uşaq cərrahiyyəsi 0-18 yaş arası uşaqlar üçün doğuşdan yetkinliyə qədər bütün cərrahi əməliyyatları əhatə edir. Uşaq cərrahiyyəsində doğuşdan əvvəl məlum olan və doğuşdan sonra ortaya çıxan neonatal anomaliyalar, əməliyyat tələb edən bütün xəstəliklər müalicə olunur. 

Uşaq cərrahiyyəsi körpələrdə anadangəlmə pozğunluqların, eləcə də uşaqlıqda qazanılmış xəstəliklərin, müxtəlif travmaların diaqnostikası və müalicəsi ilə məşğul olan sahədir. 
Uşaqların maddələr mübadiləsi, bədən quruluşları və psixologiyası böyüklərdən tamamilə fərqlidir. Uşaqlıq dövründə edilən uşaq cərrahiyyəsi tətbiqləri onların xüsusiyyətlərinə görə fərdi şəkildə planlanmalıdır.

Torakal cərrahiyyə, uşaq urologiyası, onkoloji cərrahiyyə, həzm sistemi cərrahiyyəsi, uşaq endokrin cərrahiyyəsi, uşaq ginekologiyası, diaqnostik və müdaxilə endoskopik tətbiqlər, laparoskopik və torakoskopik cərrahi müdaxilələr, travma cərrahiyyəsi uşaq cərrahiyyəsinin əsas fəaliyyət sahələridir.

Körpələr və uşaqlar üçün qarın əməliyyatları:

• Kəskin qarın Təcili cərrahi əməliyyat tələb edən qarın boşluğunun bütün cərrahi xəstəlikləri: kəskin appendisit, invajinasiya (bağırsaq düyünləri), inkorserasya olunmuş yırtıqlar (boğulmuş yırtıqlar), burulmalar (xaya və yumurtalıqların fırlanması), volvulus (bağırsaq dolaşıqlığı)
• GIS perforasiyaları (mədə və bağırsaq perforasiyaları)
• Qaraciyər və öd yollarının cərrahi xəstəlikləri (qaraciyər kistləri və kütlələri, öd daşı xəstəliyi (öd kisəsi daşları), öd yollarının atreziyası (öd yollarının anadangəlmə okkluyuziyası), xoledok kistaları (öd yollarında kista)
• Dalaq kistləri və kütlələri, kəskin, travmatik və elektiv splenektomiyalar (dalağın çıxarılması əməliyyatları)
• Anadangəlmə hipertrofik pilorik stenoz (mədə çıxışının anadangəlmə daralması)
• Peptik xora perforasiyaları (mədə perforasiyası)
• GI qanaxması (mədə və bağırsaq qanaxması ağızdan və ya anusdan qanaxma)
• Qarın içi kistlər (mezenterik və omental kistlər, limfangioma və hemangiomalar, hidatik kist)
• Qarın içi şişlər
• Qarın travmaları (yüksəktən yıxılma, yol qəzaları)
• Qarın divarı yırtıqları (göbək yırtığı), epiqastrik (göbəkdən yuxarı) və travmatik yırtıqlar
• Qasıq yırtıqları və hidrosel/kordun kisti (qasıq yırtıqları-su yırtıqları)
• Hirschsprung xəstəliyi (bağırsaq iflici xəstəliyi)
• Qəbizlik, anal fistula və fissura (anal fissura), anal darlıqlar

Körpələrin və uşaqların süd vəzi cərrahiyyəsi xəstəlikləri:

• Diafraqma yırtıqları 
• Diafraqma evantriyası (diafraqmatik yüksəliş diafraqmatik iflic)
• Anadangəlmə ağciyər qüsurları CCAM, sekvestr, amfizem (əməliyyat tələb edən anadangəlmə ağciyər xəstəlikləri)
• Bronxial kistlər
• Mediastinal kütlələr
• Ağciyər kistləri 
• Pnevmotoraks (ağciyərdə havanın yığılması)
• Plevral efüzyon (ağciyərdə su-qan yığılması)
• Empiema (ağciyər absesində iltihabın yığılması)
• Döş qəfəsi travmaları (yüksəkdən yıxılma, yol qəzaları)  

Körpələrin və uşaqların cərrahi uroloji xəstəlikləri:

• Anadangəlmə hidronefroz (ana bətnində və ya doğuşdan sonra aşkar edilən böyrək şişməsi)
• UPJ və UVJ stenozu (böyrək çıxışında və ya sidik kisəsinin girişində stenoz)
• Böyrək kistaları və şişləri
• Sidik axarının xəstəlikləri – meqaureter (sidik axarının böyüməsi), ureterosele (sidik kisəsində balonlaşma)
• VUR Vezikoureteral reflü (sidik kisəsi reflü-sidik sızması)
• Neyrogen sidik kisəsi və cərrahi problemlər (sidik kisəsi iflici)
• PUV-Arxa uretra qapağı (sidik kisəsinin çıxışında stenoz-membran)
• İnkontinansın təqibi və müalicəsi (gecə və gündüz sidik qaçırmalarının təqibi və müalicəsi)
• Kloakal atrezi

Körpələrdə və uşaqlarda endokrin cərrahiyyə:

• Süd vəzinin cərrahi xəstəlikləri (kist-kütlələri, iltihabı və absesi)
• Qalxanabənzər vəzin cərrahi xəstəlikləri (tiroid vəzinin kistləri və kütlələri)
• Böyrəküstü vəzinin uşaq cərrahi xəstəlikləri (adrenal hematoma-qanaxma, neyroblastoma-şiş)
• Mədəaltı vəzinin cərrahi xəstəlikləri (nesidioblastoz, pankreas adenomaları, nekrotizan pankreatit, psevdokistlər)
• Digər endokrin şişlər 

Körpə və uşaq travmaları:

• Döş qəfəsi travmaları (hemotoraks, pnevmotoraks, ağciyər kontuziyaları, diafraqma zədələri)
• Abdominal (qarın) travmaları (qaraciyər-dalaq-böyrək zədələri, mədə-bağırsaq perforasiyaları)
• Genitouriya sisteminin zədələri (cinsiyyət orqanlarının və sidik kisəsi-böyrəklərin zədələri)
• Çoxlu sistem travmaları (ümumi bədən travmaları)

Körpələrdə və uşaqlarda həyata keçirilən endoskopik prosedurlar:

• Sərt ezofaqoskopiya: yemək borusundan yad cismin çıxarılması, özofagus darlıqlarının genişlənməsi
• Flexible Ezofaqoskopiya və Endoskopiya: diaqnostik ezofaqoskopiya, korroziv maddənin qəbulu (ezofajit), yad cismin çıxarılması, balon dilatasiyası, mədə xəstəliklərinin diaqnostikası, biopsiya və yad cismin çıxarılması, ağızdan qidalandırmaq mümkün olmayan xəstələri qidalandırmaq üçün qarın boşluğunda PEG açılması.
• Sərt Bronxoskopiya: traxeyaya qaçan yad cisimlərin çıxarılması
• Flexible Bronchoscopy: traxeya və ağciyər xəstəliklərinin diaqnostikası və biopsiya
• Sistoskopiya və Ureteroskopiya: sidik yollarının kamera ilə müayinəsi və xəstəliklərin diaqnostikası, vezikouretral reflüksdə subureterik inyeksiya (sidik kisəsi reflüksündə qapalı cərrahiyyə), ureterosel rezeksiyası (qapalı ureterosele əməliyyatı),     Posterior uretral qapaq ablasyonu (sidik kisəsi çıxışının qapalı əməliyyatı)

Körpə və uşaqlarda aparılan laparoskopik (qapalı) cərrahi əməliyyatlar:

• Diaqnostik laparoskopiya (xəstələrin qarın boşluğu orqanlarının kamera ilə müayinəsi yolu ilə diaqnozun qoyulması)
• Qapalı kəskin appendisit əməliyyatı
• Qapalı qasıq yırtığı  əməliyyatı
• Qapalı palpasiya olunmayan testis əməliyyatı (qarın boşluğunda qalan xayaların tapılıb aşağı salınması)
• Xolesistektomiya (qapalı öd kisəsi əməliyyatı)
• Yumurtalıq kistlərinin və burulmaların qapalı əməliyyatları
• Qapalı diafraqma yırtığı əməliyyatları
• Qapalı mədə əməliyyatları
• Qastroezofageal reflüks əməliyyatı
• Qapalı böyrək əməliyyatları
• Qapalı dalaq əməliyyatları
• Qarın boşluğunda kista və kütlələrin diaqnostikası, qapalı cərrahiyyə
• Bağırsaq düyünlərinin qapalı əməliyyatla korreksiyası (invaginasiya)
• Anal atreziya və Hirschsprung xəstəliyində laparoskopiya yardımlı əməliyyatlar
• Körpələrdə və uşaqlarda torakoskopik (qapalı döş qəfəsi) əməliyyatları:
• Qapalı diafraqma yırtığı əməliyyatı
• Qapalı diafraqma evantrasiyası (yüksəklik) əməliyyatı
• Empiemada dekortikasiya (VATS)
• Spontan pnevmotoraksda qapalı bulla rezeksiyası
• Torakoskopik biopsiya (qapalı ağciyər-plevra biopsiyası)
• Mediastinal kistlər və kütlələr

İcra olunması planlaşdırılan əməliyyatlar

Yenidoğulmuş körpələrin anadangəlmə cərrahi xəstəlikləri:

• Anadangəlmə özofagus atreziyası (qida borusunun anadangəlmə olmaması)
• Anadangəlmə diafraqma yırtıqları 
• Anadangəlmə bağırsaq atreziyası (bağırsaqların anadangəlmə okklyuziyası)
• Anadangəlmə anorektal malformasiyalar və anal atreziya (anusun anadangəlmə qapalı olması)
• Omfalosel (bağırsaqların qarın boşluğundan kənarda olması)
• Qastroşizis olmadan ( bağırsaqların qarın boşluğundan kənarda olması)
• Nekrotizan enterokolit (bağırsaqların qanqrenası)

Körpələrin və uşaqların süd vəzi cərrahiyyəsi xəstəlikləri:

• Yad cisim aspirasiyası və bronxoskopiya (nəfəs borusuna daxil olan yad cisimlərin diaqnostikası və qapalı üsulla çıxarılması)
• Qida borusunun cərrahi xəstəlikləri (qapalı yemək borusu, qida borusuna yad cisimlərin çıxmasının aşkarlanması və qapalı üsulla xaric edilməsi, qida borusunun yanıqlarının diaqnostikası və müalicəsi (ağartma-yağ-əhəng, həlledici-duz  və qabyuyan yuyucu vasitə içdikdən sonra)